Αλκυονίδες Μέρες
Τι είναι, τελικά, οι αλκυονίδες μέρες;
Οι αλκυονίδες μέρες αποτελούν ένα καιρικό φαινόμενο που εμφανίζεται στην καρδιά του χειμώνα, κατά τις οποίες παρατηρούνται ήπιες θερμοκρασίες και ηλιοφάνεια, που θυμίζουν πιο πολύ ανοιξιάτικο καιρό παρά χειμωνιάτικο. Συνήθως εμφανίζονται στην Ελλάδα και την περιοχή της Μεσογείου κατά το διάστημα μεταξύ του Δεκεμβρίου και του Ιανουαρίου (συχνότερα 16 - 31 Ιανουαρίου), με διάρκεια από λίγες μέρες έως δύο εβδομάδες. Οι θερμοκρασίες αυτές είναι ασυνήθιστες για την εποχή, δημιουργώντας συχνά την εντύπωση μιας "παύσης" του χειμώνα.
Προέλευση της ονομασίας τους
Η ονομασία «αλκυονίδες μέρες» προέρχεται από τον μύθο της Αλκυόνης, που συνδέεται με την ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αλκυόνη ήταν κόρη του θεού των ανέμων, Αίολου, και ήταν σύζυγος του Κήυκα. Μετά από ένα τραγικό συμβάν, οι θεοί τη μετέτρεψαν σε πουλί, την Αλκυόνα, ώστε να μπορεί να γεννά τα αυγά της δίπλα στη θάλασσα, παρά το γεγονός ότι ο χειμώνας με τις καταιγίδες έκανε δύσκολη τη φωλεοποίησή της. Οι θεοί, βλέποντας το βάσανο της, φρόντισαν να της δώσουν μερικές ηλιόλουστες και γαλήνιες μέρες μέσα στην καρδιά του χειμώνα, ώστε να μπορεί να γεννήσει και να επωάσει τα αυγά της. Από αυτήν την παράδοση πήραν το όνομά τους οι ήρεμες αυτές μέρες του χειμώνα.
Σχέση με τον αστέρα Αλκυών
Ο αστέρας Αλκυών, ο οποίος είναι το πιο λαμπρό άστρο του αστερισμού των Πλειάδων, έχει συνδεθεί ονομαστικά με τον μύθο της Αλκυόνης. Παρόλο που ο αστέρας Αλκυών δεν έχει άμεση σχέση με το ίδιο το φαινόμενο των αλκυονίδων ημερών, η σύμπτωση της ονομασίας ενίσχυσε τον μυθολογικό συμβολισμό. Ο αστέρας αυτός, όπως και ολόκληρος ο αστερισμός των Πλειάδων, ήταν συχνά αντικείμενο λατρείας και παρατήρησης από αρχαίους πολιτισμούς, ενισχύοντας την πίστη στη σημασία του ουρανού και των φυσικών φαινομένων.
Τις μέρες αυτές, ο αστέρας Αλκύων μεσουρανεί τις απογευματινές ώρες, πράγμα που σημαίνει ότι τις νύκτες του Ιανουαρίου βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο (Ζενίθ) του ουράνιου θόλου.
Γεωγραφική παρατήρηση και αιτία του φαινομένου
Το φαινόμενο των αλκυονίδων ημερών παρατηρείται κυρίως στις χώρες της Μεσογείου, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, και η Ισπανία, όπου τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και το κλίμα επιτρέπουν τέτοιες ήπιες μεταβολές κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η παρουσία της θάλασσας και οι ατμοσφαιρικές συνθήκες των περιοχών αυτών δημιουργούν τις προϋποθέσεις για ηλιόλουστες και ήπιες μέρες, ακόμη και όταν το υπόλοιπο του χειμώνα είναι βαρύ και ψυχρό.
Γιατί συμβαίνουν οι αλκυονίδες μέρες;
Οι αλκυονίδες μέρες προκαλούνται από την παρουσία σταθερών αντικυκλωνικών συστημάτων [1] στην ατμόσφαιρα, τα οποία αποκλείουν την εισροή ψυχρών αέριων μαζών από τον βορρά. Τα αντικυκλωνικά αυτά συστήματα δημιουργούν συνθήκες υψηλής πίεσης που συνοδεύονται από έλλειψη ανέμων και σύννεφων, οδηγώντας σε ηλιόλουστο καιρό και υψηλότερες θερμοκρασίες. Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, η ατμόσφαιρα είναι σταθερή και η θάλασσα λειτουργεί ως ρυθμιστής θερμοκρασίας, αποτρέποντας τις απότομες ψύξεις.
Το φαινόμενο αυτό επιδεινώνεται από την μόλυνση του περιβάλλοντος, όπου, ιδίως στα αστικά κέντρα, λόγω των καυσαερίων, εγκλωβίζεται περισσότερη ακτινοβολία από τον Ήλιο στην ατμόσφαιρα, γεγονός που ευνοεί τις υψηλές θερμοκρασίες.
Οι αλκυονίδες μέρες είναι ένα από τα όμορφα φαινόμενα της φύσης, που έρχονται να δώσουν μια αίσθηση ανακούφισης στον χειμώνα, ενώ ταυτόχρονα συνδέονται με την πλούσια μυθολογία της περιοχής, προσφέροντας μια μοναδική ισορροπία μεταξύ του φυσικού και του πολιτιστικού κόσμου.
[1] : Τα αντικυκλωνικά συστήματα (ή αντικυκλώνες) είναι μετεωρολογικά συστήματα υψηλής ατμοσφαιρικής πίεσης. Σε αυτά τα συστήματα, ο αέρας κινείται αντικυκλωνικά, δηλαδή με φορά από το κέντρο προς τα έξω. Στο βόρειο ημισφαίριο, η ροή του αέρα είναι δεξιόστροφη (προς τα δεξιά), ενώ στο νότιο ημισφαίριο είναι αριστερόστροφη (προς τα αριστερά), λόγω της επίδρασης της δύναμης Coriolis.